Helena Łazarska (1934-2022). Wielka dama polskiej wokalistyki

W tej samej książce można też przeczytać słowa Antoniego Malczaka, długoletniego dyrektora MCK SOKÓŁ: „Można powiedzieć, że Festiwal i Konkurs powstał głównie dzięki silnej woli i determinacji, przede wszystkim prof. Heleny Łazarskiej, bo w Nowym Sączu nie było realnych warunków na jego organizację. Wszystkie konkursy, które odbywają się, zarówno w Polsce jak też w świecie, organizowane są przez zawodowe instytucje muzyczne lub z ich udziałem: opery, akademie muzycznych, filharmonie. Instytucje te dysponują całym zapleczem logistyczno-merytorycznym, a więc bazą lokalową i sprzętową, a przede wszystkim wykwalifikowanymi zespołami doświadczonych pracowników. Festiwal Ady Sari był tego całkowicie pozbawiony. W zespole pracowników naszej instytucji było bardzo dużo dobrej woli, zapału, życzliwości, ale całą wiedzę i doświadczenie posiadała jedna osoba, prof. Helena Łazarska. Myśmy wszyscy dopiero uczyli się organizacji, zdobywaliśmy doświadczenie”.

W roku 2014 Helena Łazarska, po ukończeniu 80 lat, postanowiła zrezygnować z funkcji dyrektora i przewodniczącej jury. 29 września odbyła się wielka muzyczna gala, zostali zaproszeni wybitni wykonawcy, świetna Orkiestra Akademii Beethovenowskiej. Przybyła cudowna publiczność, która serdecznie podziękowała Pani Profesor i z sympatią przyjęła jej następczynię - Małgorzatę Walewską. Prof. Helena Łazarska uroczyście przekazała „batutę” wybitnej śpiewaczce, znanej z występów na całym świecie.

Antoni Malczak wręczył Helenie Łazarskiej statuetkę SOKOŁA (numer 1) i odczytał okolicznościowy adres. Nowej dyrektor artystycznej „Ady Sari” i przewodniczącej jury ofiarował eleganckie pióro. Wiceprezydent Nowego Sącza Bożena Jawor i przewodniczący Rady Miasta Jerzy Wituszyński sprezentowali Dostojnej Jubilatce obraz przedstawiający ratusz, w którym przez wiele lat odbywały się koncerty i przesłuchania młodych wokalistów. Przewodniczący Komisji Kultury Sejmiku Samorządowego Województwa Małopolskiego Leszek Zegzda udekorował ją Krzyżem Małopolski przyznanym przez Zarząd Województwa. Wpłynęły też listy gratulacyjne m.in. od dyrektora Teatru Wielkiego Opery Narodowej w Warszawie i rektora Akademii Muzycznej w Krakowie. Dla obu dam były kwiaty i życzenia. Wzruszona prof. Helena Łazarska opowiadała o początkach Dni Sztuki Wokalnej w Nowym Sączu, podkreślając, że czuje się z tym miastem mocno związana emocjonalnie, ponieważ spotkała tutaj wielu życzliwych ludzi. W programie wieczoru, który prowadził dyrektor Opery Krakowskiej Bogusław Nowak, znalazły się arie z oper włoskich w wykonaniu laureatów konkursu oraz gości specjalnych. Wystąpili m.in.: Ewa Biegas, Joanna Dobrakowska, Iwona Handzlik, Małgorzata Olejniczak-Worobiej, Małgorzata Walewska, Andrzej Lampert, Wołodymyr Pańkiw, Arnold Rutkowski i Klemens Sander.

We wspomnianej już wcześniej monografii pióra Anny Woźniakowskiej Małgorzata Walewska, która świetnie sobie radzi jako szefowa artystyczna festiwalu, tak mówiła o decyzji podjętej w roku 2014: „Propozycję prof. Łazarskiej odebrałam jako wskazówkę losu, a przede wszystkim poczułam się nią po prostu zaszczycona. Zaszczycona zaufaniem, jakie mi Pani Profesor okazała. Sądzę, że takie przekazanie kierownictwa festiwalu i konkursu, który stworzyła i ukochała, było prawdziwym ewenementem w naszej rzeczywistości. Festiwal przeszedł z rąk do rąk z pełnym błogosławieństwem jego twórczyni, w bardzo przyjaznej atmosferze. Ja bardzo sobie cenię pomoc prof. Łazarskiej, której cały czas doświadczam. Pozostajemy w bliskich stosunkach zawodowych i towarzyskich. Pani Profesor jest dla mnie wyznacznikiem jakości, często szukam jej rady i w sprawach konkursu, i edukacji różnych młodych ludzi. Wiadomo, że doświadczenie Pani Profesor jest nie do przecenienia i nie do zastąpienia. Jestem szczęśliwa, że Pani Profesor chce się dzielić ze mną swoimi przemyśleniami”.

Piękne i wzruszające słowa. Pani Profesor, póki sił starczało, służyła radą i dobrym sercem swojej następczyni i organizatorom. Przyjeżdżała do Nowego Sącza jako gość honorowy w roku 2015 i 2017. Do końca interesowała się organizacją kolejnych edycji „Ady Sari”. Choć mieszkała w Krakowie (urodziła się w Poznaniu w roku 1934), Sądecczyzna zawsze pozostawała jej bardzo bliska. Dodajmy, że w roku 2011 została uhonorowana Tarczą Herbową Zasłużony dla Miasta Nowego Sącza. Podobne wyróżnienie przyznały jej władze Starego Sącza, miasta Ady Sari.

W swoim dorobku Pani Profesor miała m.in.: Nagrodę Miasta Krakowa, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Medal Zasłużony Kulturze GLORIA ARTIS, Złoty Krzyż Zasługi Odznakę HONORIS GRATIA, Krzyż Małopolski, Nagrodę Województwa Małopolskiego ARS QUAERENDI za wybitne działania na rzecz rozwoju i promocji kultury, w kategorii Mistrz i Uczeń oraz w kategorii Projekt oraz Złotą Muzę za promocję muzyki polskiej na świecie. Tych wyróżnień było znacznie więcej. Dodajmy, że bardzo ważną sferą jej działalności była praca pedagogiczna, w Polsce i za granicą, m.in. w Salzburgu i Wiedniu. Wielu znakomitych śpiewaków przyznaje się, że byli uczniami prof. Heleny Łazarskiej i także jej zawdzięczają zdobytą pozycję w świecie muzyki. Do Nowego Sącza zapraszała jurorów z całego świata, sama też wchodziła w skład komisji artystycznych międzynarodowych konkursów w wielu krajach.

Prof. HELENA ŁAZARSKA - twórca i dyrektor artystyczny Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Wokalnej im. ADY SARI w Nowym Sączu od momentu jego powstania w 1985 r. Konkurs im. Ady Sari jest jednym z dwóch (obok Konkursu im. Stanisława Moniuszki organizowanego przez Teatr Wielki – Operę Narodową w Warszawie) najbardziej liczących się międzynarodowych konkursów wokalnych w Polsce. Jest w tym wielka zasługa Pani Profesor Heleny Łazarskiej, która zaliczana jest do grona najbardziej liczących się pedagogów śpiewu w Europie. Należy  podkreślić również, że Festiwal ADY SARI jest pierwszym, najstarszym festiwalem sądeckim. Dzięki całokształtowi koncepcji będącej wyłącznym udziałem prof. Heleny Łazarskiej, Festiwal stał się forum spotkań pedagogów - wokalistów z całej Polski i zdobył sobie ważne i dziś powszechnie uznane miejsce w środowisku sztuki i nauki. Potwierdza to poziom koncertów, konferencje pedagogiczne, spotkania z dyrektorami polskich teatrów operowych, czy obecność jurorów tej klasy co: Birgit Nilsson, Luigi Alva, Andrzej Hiolski, Walter Berry, Gundula Janowitz, Edith Mathis, Bonaldo Giaotti, Ileana Cotrubas.

W 1991 roku prof. Helena Łazarska zainicjowała – w czasie trwania Festiwalu w Nowym Sączu – powstanie Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów Śpiewu, które owocuje do dziś dnia intensywną działalnością dydaktyczną w całej Polsce, organizując kursy interpretacji, seminaria naukowe i kursy pedagogiczne we: Wrocławiu, Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Bydgoszczy, Dusznikach, Gdańsku, Łodzi.

Prof. Helena Łazarska urodziła się w Poznaniu 15 sierpnia 1934. Przez wiele lat mieszkała w Krakowie gdzie była profesorem śpiewu solowego w Akademii Muzycznej. Jest emerytowanym profesorem Uniwersytetu w Wiedniu.

Przebieg pracy twórczej i działalności kulturalnej:

• Ukończyła Wyższą Szkołę Muzyczną w Krakowie, gdzie otrzymała dyplom z wyróżnieniem w 1960 roku. Doskonaliła swe umiejętności w Paryżu (P.Bernac), Weimarze (L.Fischer) i Mediolanie (E. de Hidalgo).
• W latach 1964 – 72 była solistką Opery Śląskiej w Bytomiu.
• Koncertowała w liczących się salach na terenie całej Europy, republikach byłego ZSRR, Ameryki Południowej, obok występów w operze, dając wiele recitali pieśni. Brała udział w festiwalach w Pradze, Barcelonie, Paryżu, Avignon, byłym ZSRR, Ameryce Płd. oraz na Warszawskiej Jesieni i Holland-Festival.
• Działalność pedagogiczną rozpoczęła na początku lat 70. w Państwowej Szkole Muzycznej II stopnia w Nowym Sączu, kolejno ucząc w Wyższych Szkołach Muzycznych w Katowicach, Gdańsku oraz w Krakowie, gdzie szereg lat była kierownikiem Katedry Wokalistyki i członkiem senatu. W 1995 roku otrzymała tytuł profesora.
• W latach 80. była przez dwie kadencje członkiem Rady Wyższego Szkolnictwa Artystycznego przy Ministrze Kultury oraz przez szereg lat członkiem Rady Programowej Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
• Po wielkim sukcesie pokazów pedagogicznych na Światowym Kongresie Pedagogów Śpiewu w Strasburgu w 1987 roku, Helena Łazarska została zaangażowana do Mozarteum w Salzburgu, gdzie otrzymała tytuł profesora zwyczajnego (prawie równocześnie wygrywając także konkurs na profesora zwyczajnego w Hamburgu w lutym 1988).
• Od 1991 do 2006 prowadziła klasę śpiewu solowego w Universität für Musik und darstellende Kunst w Wiedniu.
• Była honorowym członkiem brytyjskiego Stowarzyszenia Pedagogów Śpiewu „Aotos“, uznawana jako jeden z najbardziej liczących się pedagogów śpiewu w Europie.
• Uczniowie Heleny Łazarskiej są laureatami ponad pięćdziesięciu nagród na liczących się międzynarodowych konkursach wokalnych. Większość z nich prowadzi aktywną, solową działalność zawodową, śpiewając na krajowych i międzynarodowych scenach – ponad 90 proc. z nich ma stałe kontrakty. Niektórzy są także pedagogami, mającymi już dziś wyniki w swej pracy dydaktycznej.
• Profesor Helena Łazarska prowadziła ponad 150 mistrzowskich kursów wokalnych w Polsce, Austrii (Salzburg – Sommerakademie: nieprzerwanie od 1990), Belgii, dawnej Jugosławii i Czechosłowacji, Francji, Hiszpanii, Republice Federalnej Niemiec (m.in. na Europejskim Kongresie Profesorów Śpiewu w Detmold – 1994), Wenezueli, Korei Płd.
• Była również wykładowcą seminariów dla pedagogów śpiewu w Polsce, Austrii i Hiszpanii, przy czym za granicą były to najczęściej dwutygodniowe kursy praktyczne dla pedagogów.
• Profesor Helena Łazarska zasiadała wielokrotnie w jury najważniejszych międzynarodowych konkursów wokalnych jak np. w: Genewie, Pradze, Paryżu, Salzburgu, Wiedniu, Karlovych Varach, Belgradzie, Warszawie, Caracas, Seulu, s`Hertogenbosch.